เช็ค คือหนังสือตราสารซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่า “ผู้สั่งจ่าย” สั่งธนาคารให้ใช้เงินจำนวนหนึ่งเมื่อทวงถามให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่งหรือให้ใช้ตามคำสั่งของบุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่า “ผู้รับเงิน” หากธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินเมื่อมีการนำเช็คไปเรียกเก็บโดยชอบแล้ว ผู้สั่งจ่ายก็สัญญาว่าตนจะใช้เงินจำนวนตามเช็คนั้นให้ด้วย

            หนังสือตราสารที่จะเป็นเช็คตามกฎหมายจะต้องมีรายการต่าง ๆ ตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ดั่งกล่าวต่อไปนี้ คือ

            (1) คำบอกชื่อว่าเป็นเช็ค

            (2) คำสั่งอันปราศจากเงื่อนไขให้ใช้เงินเป็นจำนวนแน่นอน

            (3) ชื่อ หรือยี่ห้อ และสำนักของธนาคาร

            (4) ชื่อ หรือยี่ห้อของผู้รับเงิน หรือคำจดแจ้งว่าให้ใช้เงินแก่ผู้ถือ

            (5) สถานที่ใช้เงิน

            (6) วันและสถานที่ออกเช็ค

            (7) ลายมือชื่อผู้สั่งจ่าย



            เช็คจึงเป็นตราสารเปลี่ยนมือที่ต้องการความเชื่อถือในระหว่างผู้สั่งจ่ายและผู้ทรงซึ่งมีเช็คไว้ในครอบครองโดยเป็นผู้รับเงินตามเช็คว่า เมื่อนำเช็คไปเรียกเก็บเงินแล้วจะมีการจ่ายเงินตามเช็ค จึงถือว่า เช็คเป็นตราสารที่มีความน่าเชื่อถือและมีความสำคัญต่อการประกอบธุรกิจที่ใช้เช็คชำระหนี้แทนเงินสดเป็นอย่างมาก หากเช็คมีรายการครบถ้วนสมบูรณ์ตามกฎหมายแล้วก็คงไม่มีปัญหาให้ผู้รับเงินตามเช็คปวดหัวและเจ็บใจอย่างใด เพราะอาจมีเช็คที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินแล้ว ผู้สั่งจ่าย หรือผู้สลักหลังไม่ต้องรับผิดตามเนื้อความในเช็คก็ได้

            ดังนั้น ผมจึงได้นำตัวอย่างเช็คที่ผู้สั่งจ่ายไม่ต้องรับผิดตามเช็คมาแสดงชี้แจงให้ผู้อ่านที่มีความเกี่ยวข้องกับเช็คในการประกอบกิจการได้ศึกษาและเป็นอุทาหรณ์เพื่อจะได้ระมัดระวังในการรับเช็คจากบุคคลอื่นที่รู้หน้าแต่ไม่รู้ใจให้ดียิ่งขึ้น เรื่องมีอยู่ว่า นายเลวสั่งจ่ายเช็คจำนวน 500,000 บาท ส่งมอบเพื่อชำระเป็นค่าสินค้าให้แก่นายดี โดยเช็คฉบับดังกล่าวนายเลวซึ่งรู้กฎหมายเรื่องเช็คเป็นอย่างดีได้ขีดฆ่าคำว่า “หรือผู้ถือ” ออกและเขียนคำว่า “สด” ลงไปในช่องว่างหลังคำว่า “จ่าย” ต่อมานายดีได้นำเช็คดังกล่าวไปเรียกเก็บเงิน ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินตามเช็ค นายดีทวงถามนายเลวให้รับผิดชำระเงินตามเช็คนั้น ปรากฏว่านายเลวต่อสู้ว่าเช็คดังกล่าวมีรายการขาดตกบกพร่องในขณะออกเช็ค ไม่สมบูรณ์เป็นเช็ค ตนเองจึงไม่ต้องรับผิดตามเช็คนั้น นายดีจึงฟ้องให้นายเลวรับผิดชำระเงินตามเช็คต่อศาล ผลการดำเนินคดีเป็นที่สุดแล้ว ศาลฎีกาได้มีคำพิพากษาที่ 6305/2548 พิพากษายกฟ้องตามศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์โดยวินิจฉัยสรุปว่า “เช็คพิพาทที่จำเลยที่ 1 สั่งจ่ายมีการขีดฆ่าคำว่า "หรือผู้ถือ" ออก แล้วเขียนคำว่า "สด" ลงไปในช่องว่างหลังคำว่า "จ่าย" ย่อมมีผลทำให้เช็คพิพาทไม่มีชื่อหรือยี่ห้อของผู้รับเงิน หรือคำจดแจ้งว่าให้ใช้เงินแก่ผู้ถือ ตามที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 988 (4) บัญญัติไว้ และการขีดฆ่าดังกล่าวก็ไม่ใช่กรณีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 899 ซึ่งเป็นเรื่องการเขียนข้อความที่มิได้มีบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ลักษณะตั๋วเงิน ข้อความที่เขียนลงไปจึงไม่มีผลแก่ตั๋วเงิน การที่เช็คพิพาทขาดรายการซึ่งกฎหมายบังคับให้ต้องมี ย่อมมีผลทำให้เช็คพิพาทไม่สมบูรณ์เป็นเช็คตามมาตรา 987 และมาตรา 910 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 989 วรรคหนึ่ง แม้ธนาคารตามเช็คปฏิเสธการจ่ายเงิน จำเลยที่ 1 ผู้สั่งจ่ายและจำเลยที่ 2 ผู้สลักหลังก็ไม่ต้องรับผิดตามเนื้อความในเช็คนั้น”

            ท่านผู้อ่านเห็นใช่ไหมครับว่า ผู้ที่มีความรู้แต่ใช้ไปในทางเอารัดเอาเปรียบผู้อื่นด้วยเจตนาทุจริตนั้นมีอยู่ในสังคมเป็นอันมาก ดังนั้น ผู้รับเช็คจึงต้องระมัดระวังและรู้เท่าทันอยู่เสมอ หากเป็นเช็คที่มีลักษณะตามตัวอย่างข้างต้น ก็ไม่ควรรับไว้และแจ้งให้ผู้ออกเช็คจัดทำเช็คที่มีรายการครบถ้วนตามกฎหมายให้ใหม่ทันที ทั้งนี้ เพื่อไม่ให้ตกเป็นเหยื่อของบุคคลผู้ไม่หวังดี ดังนั้น ผมจึงหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ผู้อ่านคงจะได้รับทราบความรู้เรื่องเช็คเพื่อใช้เป็นประโยชน์ต่อกิจการ หรือต่อบุคคลที่ต้องการความรู้ทางด้านเช็คนะครับ แล้วพบกันในโอกาสต่อไป สวัสดีครับ



 

           ถูกต้องครับเช็คจะต้องมีรายการครบถ้วนทั้งเจ็ดข้อดังกล่าวข้างต้น ส่วนกรณีที่มีการขีดฆ่าตัวเลขแล้วลงลายมือชื่อกำกับก็ต้องให้เขียนจำนวนเงินที่ถูกต้องใหม่ลงไปแทนด้วย แต่จะได้เงินตามเช็คหรือไม่เป็นอีกเรื่องหนึ่ง เพราะขึ้นอยู่กับว่าบัญชีตามเช็คมีเงินอยู่พอที่จะจ่ายเงินตามเช็คหรือไม่

ทนายภูวรินทร์ได้ตอบคำถามคุณ Krit ทางอีเมลล์แล้ว